قوانين علم كتابداري
رانگاناتان دانشمندي با فضيلت در امور كتابداري بود. وي قصد داشت روشهاي علمي را در زمينه هاي مختلف علم كتابداري به كار ببرد و به اين منظور قواعدي كلي شامل قوانين‘ احكام و اصول تنظيم كرد و درباره كاربرد واژه هاي مزبور كنوانسيونهايي را برگزار كرد تا اصول مزبور را در مفاهيم مختلف به شرح زير تثبيت كند.
قانون. در مفهوم حوزه علمي وسيعي مانند علم كتابداري به كار مي رود.
حكم و قاعده. در مفهوم اولين تقسيمات در يك حوزه علمي وسيع كاربرد دارد‘ مانند انتخاب كتاب‘ طبقه بندي و فهرست نويسي.
اصل. در مفهوم تقسيمات ثانويه يا بعدي يك حوزه علمي وسيع به كار مي رود‘ مانند ترتيب شكلي و طبقه بندي و الفبايي كردن در فهرست نويسي.
رانگاناتان پنج قانون معروف خود در زمينه علم كتابداري را در سال 1924 ابداع كرد. اين پنج قانون در سال 1928 در قالب بيانيه هايي شكل گرفت و به عبارت صحيحتر در اين سال شكل نهايي خود را به دست آورد.
پنج قانون علم كتابداري رانگاناتان در سال 1931 منتشر شد. اين يك اثر كلاسيك است و پنج قانون علم كتابداري و مفاهيم آنهارا به تفصيل شرح داده است. چكيده اين اثر عبارت از اين است كه كتابها براي استفاده هستند و استفاده كننده عامل اصلي است كه بايد در وقتش صرفه جويي شود. اين قوانين برخوردي علمي با علم كتابداري را فراهم آورده اند. روح اين قوانين در نوشته هاي رانگاناتان متجلي است. اين قوانين به عنوان پايه هاي علم كتابداري پذيرفته شده اند.
پائولين ا. آترتون پنج قانون علم كتابداري را در كتابش تحت عنوان «كاربرد دانش» بدقت بررسي كرده است. به عقيده او «زماني كه نحوه فهرست نويسي كنوني را با ديدي انتقادي بررسي مي كنيم‘هر وقت كه طرز استفاده از كتابخانه هايمان را مورد ارزيابي قرار مي دهيم و هنگامي كه چگونگي بهبود عملكرد خود و مديريت خدمات كتابخانه هايمان را مطالعه مي كنيم‘ اين قوانين به من (و به دانشجويانم) رهنمودها و دلايل اساسي مورد نيازمان را ارائه مي كنند.
اين پنج قانون عبارتند از:
1. كتاب براي استفاده است؛
2. هر خواننده اي كتابش؛
3. هر كتابي خواننده اش؛
4. صرفه جويي در وقت خواننده اش؛
5. كتابخانه يك سازمان در حال رشد است.
تذكر اول: نتيجه قانون چهارم علم كتابداري «صرفه جويي در وقت كاركنان» است.
تذكر دوم: امروزه مفهوم واژه كتاب بايد در بعدي وسيعتر به معني «مدرك» به كار رود.

وبلاگی برای معرفی کتابخانه عمومی باقرالعلوم علیه السلام چناران و فعالیتهای آن برای همه فرهنگ دوستان چنارانی.